Żyjemy obecnie w czasach „rewolucji technicznej”. Wśród bardzo wielu wynalazków z różnych dziedzin, pojawiły się komputery i Internet, do których dostęp ma prawie każda osoba. Można by wymienić bardzo wiele zalet, jakie posiadają komputery i rozwój internetu. Na pewno bardzo ułatwiają życie codzienne i trudno byłoby wyobrazić sobie funkcjonowanie nowoczesnego połeczeństwa bez ich obecności. Jedną z większych grup społecznych używających komputerów są dzieci, młodzież i studenci wyższych uczelni. W przypadku młodych ludzi komputery i internet
mogą odgrywać rolę pozytywną (zdobywanie wiedzy, szybki dostęp do
informacji, rozwijanie wyobraźni i inne) jak też rolę negatywną.
Niekontrolowane używanie komputera i Internetu oraz przekraczanie
limitów czasowych może prowadzić do uzależnienia od tych mediów. Według
szacunków amerykańskich psychologów około 5% internatów na świecie jest
uzależnionych od Internetu. Uzależnienie od Internetu, określane
anglojęzycznym terminem IAD (Internet Addiction Disorder) najlepiej
zostało zbadane w Stanach Zjednoczonych. Polega ono na tym, że
uzależniony internauta zaczyna spędzać w sieci coraz więcej czasu,
ograniczając do minimum jakiekolwiek inne formy aktywności. Popada w
swoiste ciągi – np. sprawdzenie internetowej skrzynki pocztowej kończy
się wielogodzinną wędrówka po sieci, której uzależniony nie jest potem w
stanie odtworzyć. Uzależnienie to rozwija się często na oczach samych
rodziców, którzy nie są świadomi zagrożenia, uważając, że jeśli ich
dziecko spędza dużo czasu przy komputerze, to znaczy, że poszerza swoją
wiedzę i doskonali umiejętności posługiwania się nowoczesną techniką.
Inne typy uzależnień takie jak np. palenie tytoniu, picie alkoholu, czy
zażywanie narkotyków rodzice są w stanie dość szybko rozpoznać,
obserwując zachowanie dziecka. Uzależnienie od komputera i Internetu
rozwija się w sposób bardziej podstępny w stosunku do innych typów
uzależnień. Sam młody człowiek często nie jest świadomy, że znajduje się
na drodze prowadzącej do uzależnienia. Przyczyną tego jest stosunkowo
małe nagłośnienie problemu. Jeżeli w domu bądź w szkole rozmawia się o
uzależnieniach, to najczęściej tematem rozmów jest alkoholizm,
narkomania, czy palenie tytoniu. Jest wiele przyczyn składających się na
to, że młodzi ludzi bardzo dużo czasu spędzają przy komputerze i w
sieci. Jedną z najważniejszych jest nie radzenie sobie z konstruktywnym
rozwiązywaniem różnych życiowych problemów. Internet jest pewnego
rodzaju ucieczką od problemów. Młody człowiek siada przy komputerze i
spędza przy nim długie godziny zaniedbując naukę, pomoc w domu i inne
obowiązki. Po odejściu od komputera ma poczucie zmarnowanego czasu,
które rodzi w nim frustrację, poczucie winy, zły nastrój. Próbuje to
zagłuszyć siadając znowu do komputera. Tworzy się swoiste błędne koło
niewłaściwych zachowań i złych nastrojów.
Jak można
stwierdzić, czy jest się uzależnionym od Internetu? Diagnozę
przeprowadza się w oparciu o odpowiedzi na osiem pytań, opracowanych
przez dr Kimberly Young z USA – światowego autorytetu z dziedziny
uzależnień od Internetu. Jeśli na co najmniej pięć z nich odpowiedź jest
twierdząca, to znaczy, że osoba kwalifikuje się do grupy osób
uzależnionych (należy wziąć pod uwagę fakt, że odpowiedzi muszą dotyczyć
ostatniego roku). Oto pytania diagnozujące:
1. Czy nie możesz
przestać myśleć o Internecie (stale myślisz o tym, co ostatnio robiłeś w
Sieci lub o tym, co będziesz robił, gdy znów się do niej zalogujesz)?
2.
Czy czujesz potrzebę zwiększenia ilości czasu spędzanego w Internecie,
aby osiągnąć satysfakcję z tego, że korzystasz z Sieci?
3. Czy podejmowałeś nieudane próby kontrolowania, ograniczania bądź zaprzestania korzystania z Internetu?
4.
Czy czujesz się niespokojny, markotny, przygnębiony lub poirytowany,
gdy próbujesz ograniczyć korzystanie lub przestać korzystać z Internetu?
5. Czy zdarza ci się przesiadywać w Sieci dłużej, niż pierwotnie zamierzałeś?
6.
Czy z powodu Internetu zdarzyło ci się narazić na szwank ważną
znajomość, zaryzykować utratę pracy lub zrezygnować z szansy na
zrobienie kariery?
7. Czy zdarzyło ci się okłamać rodzinę, terapeutę lub inne osoby, aby ukryć, ile czasu zabiera ci Internet?
8.
Czy Internet służy ci jako ucieczka od problemów lub jako sposób na
uśmierzanie nastrojów dysforycznych (np. uczucia beznadziei, poczucia
winy, lęków, depresji)?
Skutki uzależnienia od komputera i Internetu są bardzo poważne. Do najważniejszych należy zaliczyć:
• Zanik więzi rodzinnych i możliwości oddziaływań wychowawczych ze strony rodziców
• Utrata przyjaciół
• Utrata dotychczasowych zainteresowań
• Osłabienie siły woli i osobowości
• Ograniczenie a nawet rezygnacja z ruchu i aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu
• Narażenie na szkodliwe bodźce psychiczne (przemoc fizyczna, słowna, erotyka) zamieszczone na wielu stronach www
• Zaniedbywanie obowiązków szkolnych i domowych
• Nie zdanie do kolejnej klasy (dzieci i młodzież), bądź utrata pracy (dorośli)
• Brak środków finansowych potrzebnych do życia
• W skrajnych przypadkach dochodzi do całkowitego wyalienowania, niemożliwości kontaktowania się z otoczeniem
•
Znane są przypadki utraty życia, spowodowanego wycieńczeniem fizycznym
związanym z pobytem w sieci, bądź graniem w gry komputerowe.
Co
możemy zrobić, aby zapobiec uzależnieniu? Jakie wskazówki powinniśmy
przekazać naszym dzieciom i młodzieży? Oto kilka najważniejszych:
• Zacznij od informacji – od zapoznania się z problemem, dostrzeżenia niebezpieczeństw
• Codziennie planuj dzień z ustaleniem czasu korzystania z Internetu
• Kontroluj i nie przekraczaj zaplanowanego wcześniej czasu przebywania w sieci
• Zdobywaj nowych, wartościowych przyjaciół rzeczywistych”, pielęgnuj przyjaźnie
• Rozwijaj swoje zainteresowania, odkrywaj nowe zainteresowania
• Spędzaj dużo czasu wolnego z rodziną i przyjaciółmi
• Uprawiaj sport
•
Konstruktywnie rozwiązuj swoje problemy. Jeśli problem Cię przerasta,
zaufaj rodzicom i poproś ich o pomoc. Twój problem rodzice często
potrafią łatwo rozwiązać, ponieważ są ludźmi o dużym doświadczeniu
życiowym
• Korzystaj z pomocy swojego wychowawcy, pedagoga szkolnego lub nauczyciela, którego darzysz zaufaniem
• W przypadku zauważenia symptomów uzależnienia od Internetu
zgłoś
ten problem rodzicom, wychowawcy, pedagogowi, psychologowi. Te osoby
chcą Twojego dobra i skontaktują Cię ze specjalistą od uzależnień w celu
udzielenia Ci pomocy
• W Polsce jest wiele poradni, w których
pracują specjaliści od uzależnień. W województwie podlaskim jednym z
takich ośrodków jest Wojewódzki Ośrodek Profilaktyki i Terapii
Uzależnień w Łomży
Ostatnio coraz częściej mówi się o nowym
rodzaju uzależnienia, uzależnieniu od telefonów komórkowych. Jak na
razie jest to problem dość nowy i nie mamy wyczerpujących materiałów na
ten temat. Uważa się, że jednym z symptomów tego uzależnienia jest złe
samopoczucie osoby posiadającej telefon komórkowy w sytuacji, gdy nie ma
go przy sobie. Innym jest ciągłe (nawet co kilka minut) wysyłanie
SMS-ów.